7 Contos

Neste conxunto de relatos, mergullámonos nunha viaxe polo noso pasado recente, explorando recordos que habitan nas esquinas da nosa memoria. Co desafío de crear sete historias en sete días, enfrontámonos á tarefa de revivir momentos que quizais aconteceron en Taboadela. Inspirados en relatos transmitidos, lugares familiares e vivencias propias, tecemos narrativas que oscilan entre a verdade e a pura ficción. A través destes relatos, compartimos experiencias que abarcan desde a infancia e o fútbol ata as viaxes do equipo local, pasando polos autobuses que percorrían o noso pobo, unha sala de festas, as comuñóns e ata a música dun avó que tocaba o saxofón. Con gran ilusión, presentamos esta colección de contos, esperando que vos transporten a eses recunchos da nosa historia compartida.

1.- CAMPO DE FUTBOL

Era a finales do setenta, durante o 1976 ou 1977, cando asistín á escola de Taboadela. Esta era escola que estaba situada en O Campo, unha escola formada só por duas clases: unha para os nenos e outra para as nenas. En cada unha dela convivían rapaces de todas as idades, desde os máis pequenos de 5 ou 6 anos ata os máis maiores de 12 ou 13. Eran as escolas chamadas unitarias, a EXG non chegaría ata o 78.

Durante os recreos, o noso patio eran os espazos que había ao redor da escola, as rúas, as casa dos veciños, as leiras,…. Na parte traseira, xunto ao lavadoiro e á actual Casa de Oficios, estendíase unha pequena chaira onde xogabamos ao fútbol. Aqueles partidos, ademais das regras propias do futbol, tiñan outras que o dotaban dun encanto especial: o número de xogadores variaba segundo o día e as gañas dos rapaces, o estado do campo era irrelevante, xa estivese seco, mollado ou cuberto de merda de vaca. O mesmo ocorría coa indumentaria pois xogábase coa mesma roupa coa que se ía a clase e golpeábase o balón o mesmo con zapatillas que con zapatos ou botas. O único valor constante de toda aquela “operación singular” era o balón. Este, recordo que sempre era vello, estaba desgastado, remendado e desinflado. Ese era o seu estado “normal” e ninguén se queixaba.

Nos recreos, nos partidos, os equipos formábanse mediante o método de "pares ou nones", e o xogo continuaba ata que soase a campá que indicaba o final do recreo ou ata que o balón acabase no patio do Sr. Jesús, onde ás veces perdíase para sempre (o de sempre era un concepto relativo). Nunca houbo tempo de desconto e o único “var” era o do Guillermo

Aqueles momentos de xogo caótico eran a nosa versión do que era o futbol de verdade e que nin sequera, cos anos, supérao a Champions League.

Que bos anos, que bos partidos de futbol !!

2.- A ESCOLA

Recordo con claridade o ano 1976, o ano seguinte á morte de Franco. Aos 6 anos, mentres o país seguía sumido nun ambiente de duelo e aínda estaba fresco o desfile dos cidadáns fronte ao féretro do ditador, eu asistía á escola en Taboadela. Naquel entón, as miñas preocupacións viraban ao redor doutras cousas, aínda que recoñezo que o de Franco seguírao con atención. Nesa época, no 76, eu estaba en cousas como estudar, aprender, debuxar, xogar, … e era completamente alleo ao contexto político que rodeaba ao país. O normal nun crío de 6 anos.

Aquel ano os nenos tiñamos de mestre a un home novo, grande, con barba, lentes e que se dirixía a nós, os seus alumnos, en galego. Non sei se sería porque Franco xa estaba morto pero era realmente sorprendente, polo menos para min o era, que un señor mestre da cidade falase un galego “pueblerino” no canto do “sofisticado e elegante” castelán. Pero bo, así era Suso, que así se chamaba o noso mestre.

Ese home tiña outras sorpresas que nos regalaba aos críos que iamos á escola. Organizaba concurso de debuxo e os que gañaban ocupaban as paredes da clase, xunto coas que non gañaran. Estes debuxos tiñan ademais que compartir espazo coas bolboretas. Si, bolboretas, pois outra dos actividade que tiñamos era saír ao monte para cazalas. Despois, en clase, estudabámolas: analizabamos a forma das súas ás, as súas cores, a súa espiritrompa,… e para, acabar, cravabámolas con alfinetes na parede. Tiñamos unha chea, ocupando unha parede onde tamén había un gran mapa de España, un mapa que aínda tiña “Castilla la Vieja e Castilla la Nueva”. Estou seguro que hoxe iso sería imposible, hoxe levarían detido a Suso por malos tratos animais e perversión de menores.

O caso é que as bolboretas non eran as nosas “unicas vítimas”. Cada vez que saíamos ao monte, case sempre máis arriba da Verea, volviamos á escola con sapos, ras, cascudas, saltamontes e todo bicho vivente que atopabamos. Recordo perfectamente, polo que sorprendeu, cando collemos un lagarto cos dúas pequenas patas dianteiras que nunca vira e que, creo, nunca máis vin. Todos eles os traiamos para a aula e metiámolos nun recipiente de cristal tipo acuario. Como é entendible os saltamontes e outros insectos cos sapos, ras e lagartos varios pouco duraban. Eses comportamentos facían que o noso ámbito de estudo se reducise.

Así era Suso, pero á parte de “asalvajarnos” levándonos ao monte e falándonos en galego, ensinábanos outras cousas estrañas. Ensinábanos a ler, a escribir, a sumar e a restar,… Recordo perfectamente a aquel mestre como recordo á profesora que tiñan as nenas e que, sabendo que ao ano seguinte iría estudar a Ourense, outros ían a Seixalbo, para comezar a EXB regaloume un libro que aínda conservo e que neses momentos non fun capaz de ler. Era o “Cantar del mio Cid”. Non entendía moi ben de que ía.

Difícil de esquecer eses anos, esa escola. Eses mestres

3.- O AUTOBUS DO EQUIPO DE FUTBOL

Acababamos rapidamente de comer. Os domingos sempre eran así, e se ao equipo tocáballe xogar fóra, as présas eran aínda maiores.

Era a década dos 80, uns anos onde a música que se escoitaba era Antonio Flores, Leño, Barricada, Deep Purple, Triana, Chiquetete…, e en Taboadela xa tiñamos un equipo de fútbol federado: a UP Taboadela. Con xogadores de todas partes do concello, José Manuel, Martín, os Xemelgos, de Santa Leocadia; Emilio de Torán; Carlos, Venerando e Manolito de Taboadela; Pepiño, O Rellas, do Pumar, xunto con outros de lugares próximos, e que formaban un magnífico grupo que facía do fútbol a razón pola que moitos veciños reuniámonos, ilusionabámonos, pasabámonolo ben e sentiámonos orgullosos.

Os domingos, cando tocaba xogar fóra, eran unha festa. Fronte ao bar do Guillermo, o autobús esperaba para levar ao equipo para enfrontarse ao rival da xornada, rivais doutros pobos. A escena sempre comezaba da mesma maneira: os xogadores subían ao autobús, moitos deles coas súas parellas, a empuxóns, con nervios pois sempre se nos facía tarde. Detrás subían os directivos e os afeccionados que aproveitaban o porte, dotando á escena dun toque a excursión de fin de curso, esa onde se canta o de “…que bos son que nos levan de excursión”. Outros, os podentes ou os aburridos ou os que tiñan présa, ían nos seus coches.

As viaxes eran toda unha odisea, especialmente cando ao equipo tocáballe ir a lugares tan remotos como Lobios, Viana, A Rua, A Gudiña... Recordo con horror aquela viaxe a Lobios, onde as estradas parecían sacadas dunha montaña rusa e a parte dianteira do autobús bailaba ao ritmo das curvas. Ata parecía que nos iamos a caer polo precipicio en calquera momento!

E logo estaba aqueloutro partido en Viana, onde os nosos xogadores non só tiñan que lidar co equipo rival, senón tamén cos afeccionados locais que ameazaban con asestarlle un paraguazo a quen ousase sacar de banda. Que marabilla! É o que ten o espírito deportivo no rural ourensán durante o salvaxes oitenta. Que bonito era o futbol.

Recordo, tamén, con especial agarimo un partido na zona de Limia, onde mentres disputabamos o encontro, ademais de ter os pés conxelados, viamos unha fila interminable de mulas cargadas de mercadoría de contrabando na distancia. E a parella da Garda Civil ao meu lado, atentos ao partido mentres botaban un cigarro. Viva a Garda Civil!!

Pero o que realmente daba vida ao equipo e aos desprazamentos eran nosas animadoras. Pois si que as tiñamos. Coas mulleres dos directivos, as parellas dos xogadores, esas que os rapaces mirabamos con disimulo no autobús e fóra del, e ata as veciñas do pobo, as bancadas convertíanse no lugar onde se repartía de maneira gratuíta risas, berros, algún que outro insulto e moitos "ai, ai, ai, ai...". Cónstame que ata os árbitros quedaban atónitos polo labor de ánimo que asumían as nosas mozas. Eran as mellores.

E que dicir dos campos onde se disputaban os partidos... Desde lameiros que parecían praderías onde se colleitou patacas, ata bulleirais onde máis dun quedaba atrancado. Iso si, algúns había de herba, unha herba ondulante, moi ondulante. Todos tiñan dúas porterías, con redes, e un vestiario feito de bloques con duchas interiores que repartían, a través dun ínfimo fío, auga quente para os 5 ou 6 primeiros xogadores que se duchaban. Ao resto tocáballe gritar e tremer. Todo era perfecto.

Así era sempre, así se movía a UP Taboadela pola provincia, en autobús, entre algunhas adversidades, acompañadas de risas e complicidade. Con todo, a UP Taboadela sempre se postulou nos primeiros postos. Foi un equipo con ambicións que logrou varios ascensos. De todos eles, recordo especialmente o que nos levou a ascender a Segunda Rexional e que me permitiu gozar dun ambientazo no Outeiro do Miogo. O campo estaba invadido de afeccionados, tanto locais como visitantes, que encheron todo o perímetro do campo con bandeiras, pancartas, tambores, trompetas... Foi, sen dúbida, a maior expresión do que é o fútbol amateur que houbo no Outeiro do Miogo.

Aqueles anos xa quedaron atrás, pero a UP Taboadela aínda segue levando o nome do noso concello pola provincia. Aínda seguen demostrando o seu orgullo nun Outeiro do Miogo que está igual que nos anos oitenta.

Xa non hai autobuses, xa non hai aventuras polas salvaxes estradas da provincia, xa non hai centos de afeccionados detrás do equipo. Agora queda un campo de terra, uns afeccionados irredutibles e un presidente e unha directiva que non abandonan e uns xogadores, un equipo que segue sentíndose orgulloso de si mesmo.

4.- A SALA DE FESTAS

Aquel día decidiran asistir á sala de festas do Mara. Non era normal que os meus pais apuntásense esas historias. A un gustáballe a festa, ao outro non tanto. Con todo, recordo que nesa ocasión todos nos convertemos un pouco en “Travolta” antes de dirixirnos cara alí. Debía ser un sábado, pensó que si, o caso é que nos puxémonos as nosas mellores galas. Nesa época, non é como agora, todos tiñamos a roupa de diario e a roupa dos domingos, que incluía tamén a dos días de festa ou a dos días especiais. Iso e o do “salón só é para as visitas” eran dogmas irrefutables.

O meu pai púxose o seu pantalón de tergal cor marrón “clarito”, coa raia e acampanado, a súa camisa de raias de cores e, por encima un xersei fino de cor granate e uns zapatos de punta e tacón marróns. Ía súper afeitado, con poboadas e longas patillas e requetepeinado con raia de lado. A miña nai, pola súa banda, púxose un vestido de poliéster estampado de vivas cores que complementaba cun bolso pequeno de cor negra, unhas plataformas e unha permanente que se cadraba cunha suave maquillaxe. Guapísima!!. Tamén se perfumaban pero o “Varón Dandy” do meu pai impoñíase sobre calquera outro aroma. Eran anos onde un “home é un home”. A min e aos meus irmáns tocábanos o pantalón curto, que odiaba, e unha camisa “ben metida na cintura”. Ah!, e os p…. zapatos, os nenos, e vestidos de cores, as nenas. Esa ese era a vestimenta co que nos diriximos á “discoteca”, todos guapísimos e todos cos p…s zapatos.

E cara alí fomos. O aparcamento estaba cheo de coches o que nos obrigou a aparcar na beiravía da estrada. Baixamos de coche e fomos a pé ata a sala de festa que mostraba certa aglomeración. Iamos camiñando entre os coches e iamos oíndo a música máis ou menos segundo fósen abrindo ou pechando as portas. No noso traxecto tamén puidemos ver que o hostal estaba cheo de xente. O Mara era un lugar de referencia para todos os que viviamos en Taboadela e, tamén, para os que non vivían. Fronte ás granxas e coa estación de servizo ao seu carón o Mara inaugurouse en decembro de 1972 da man de Bernardo que conseguiu que fose o lugar onde todos celebrabamos bautizos, comuñóns e vodas. Cos enterros non tivo man, supoño que é imposible chegar a todo. Recordo que na súa terraza, que aínda se mantén, iamos tomar as nosas Mirindas ademais de tomar o sol mentres falabamos e riamos.

O caso é que esa noite non fomos ao Mara, fomos á sala de festas que había nos seus baixos. Eu, a verdade, ía un pouco expectante, con certa curiosidade e cunha certa sensación a pecado (iso era culpa de Don Pío, que lle gustaba incidir moito neses temas). Parecía que nos iamos a penetrar nun mundo de vicio, de perversión e de pecado. De moito … hai “dios mio, dios mio”

Cruzamos as portas da entrada e comezamos a baixar aquelas escaleira, a súa vintena de chanzos. Eses que nos levaban cara ao inframundo da música disco. Ao fondo das escaleiras escoitábase con forza o “Vete” dos Amaya, unhas palabras que xa me avisaban:

“No quiero verte, ivete!
Con tus mentiras, ivete!
Lejos de aquí
Da-dararai-rarará
Darara-rararara-rararara-rara”

Pero eu, agarreime á man da miña nai e levantado a cabeza, ocultando o meu medo, baixamos as escaleiras, enfrontándome a un destino vestido de pantalóns de pata de elefante, de rumba e música disco, de cubalibres e de fume de tabaco. Por sorte, ao chegar ao fondo da escaleira o que soaba era o “Yes sir, i can boogie”, onde Las Baccara me dicían, si a min:

“Si señor, yo puedo bailar
Si te quedas, no te puedes equivocar.
Puedo bailar, bailar, bailar toda la noche”

A ver, elas dicíamo nun perfecto inglés que non entendía, agora tampouco, e que se escribe así:

“Yes sir, I can boogie
If you stay, you can't go wrong
I can boogie, boogie woogie all night long”

E alí, cando chegamos, a música soaba bastante alta. Música disco dos anos 70, de finais dos 70, principios dos 80: Julio Iglesias, Patxi Andión, Formula V… e moito Bee Gees, Boney M, Abba etc. E alí, baixo esa atmosfera sonora, todo o mundo, algúns con lentes de sol, seguían o ritmo coas súas cadeiras mentres aguantaban nas súas man as súas copas de tubo ou a cintura dalgunha moza nun intento evidente de alegrarse a noite o mellor posible. Recordo con total claridade, aínda o teño moi claro, de maneira especial, unha gran bóla de cristal que reflectía a luz en varias direccións produciente un efecto bastante hipnótico e que axudaba que todo o resto da posta en escena aumentase de valor. Non, non estaba drogado. Miraba esa bóla embelesado o mesmo que a todos os personaxes que se movían pola sala. Fixábame nos que bebían, como sostiñan os seus cigarros, como buscaban ás mozas, como ligaban con ese porte, con esa chulería que por entón se levaba. Fixábame niso e esperaba, con ansia, que fixese a súa aparición, no medio de todos os que ocupaban a pista de baile, un Travolta que cos seus golpes de cintura, cos seus pantalóns axustando marcando paquete, coa súa mirada perdoando a vida e os seus bailes convertese definitivamente aquel lugar nun sala de festa do máis alto nivel. E apareceron, eu vinos, o problema é que non traían todo o equipamento de serie: o que marcaba paquete non sabia mover a cintura, o que se movía con certo ritmo caíaselle a barriga,… vese que hai que ser americano e saír nunha película para lucir como deus manda.

Non estivemos moito máis tempo, vese que aquilo non era lugar para un neno. Despues de despedirnos, subimos a escaleiras que nos sacaban a unha chaira onde o fresco facíase máis evidente, agarrábase con forza ao noso corpo. Subimos ao coche e regresamos a casa orgullosos de ser como Toni Manero.

Moito tempo despois regresei a aquela sala de festas. Xa non era nin sala, nin de festas. Os seus tempos pasaran. Fíxeno como un veciño máis que ía a escoitar a outros, veciños encabezados Felix, que propoñían a creación dunha asociación veciñal. Naquel momento, xa non había música, nin brillantinas, nin luces de cores nin bóla de cristal. Si houbo un acordo por parte de todos, un acordo que non tivo o relumbrón daquelas festas no Mara.

Aquela sala de festas foise, foise como cantaba a triste de Mari Trini

“Una mañana gris se fue
Mirando al horizonte se fue
Sin un papel, se fue, se fue
Si alguien sabe
De quién os hablo
Dadle recuerdos
No es un extraño”

5.- AUTOBUSES

Houbo un tempo que a vida en Taboadela fluía ao ritmo dos autobuses que percorrían as súas estradas. Entre eles, o máis emblemático era o da empresa Villalón, que conectaba o noso concello coa cidade de Ourense, coa capital.

Naqueles tempos, a parada do Villalón era o punto de encontro da comunidade. Fronte á Casa do Concello, os veciños congregábanse para subir e baixar grazas a este medio de transporte que os levaba a atender co seu destino na cidade. Recordo con nostalxia o bar, na ourensá rúa Reza, onde se adquirían os billetes, coa súa barra onde se servían “botellís” e cafés e un mural na parede mostrábase os roteiros pola provincia con vivas cores, unha obra de arte que informaba e embelecía a partes iguais. Recordo, tamén, a parada do “fialato”, na avenida de Zamora.

O Villalón non só era un medio de transporte, era o vínculo que unía a Taboadela co resto do mundo. Coas súas paradas estratéxicas no seu discorrer cara a Ourense e vicecersa, estes autobuses levaban aos habitantes para visitar a médico, a realizar compras, a escola, ou a resolver calquera outra cousa que houbese que facer en Ourense. Antes da chegada destes autobuses “modernos”, antes desa época, moi vagamente recordo os chamados “mixtos” que transportaban persoa e gando. Non sempre era fácil distinguilos. Mesmo lembro algún que tiña asentos no teito para os máis atrevidos.

Pero os autobuses non só eran testemuñas da rutina diaria, tamén eran protagonistas de momentos especiais. O autobús do equipo de fútbol, da UP Taboadela, que levaba aos xogadores para enfrontarse a outros equipos nos campos da provincia; os autobuses escolares que recollían aos nenos e levábanos ao colexio de Seixalbo; os autobuses que conducían aos mozos ansiosos cara á discoteca Cumial, a máis grande de Galicia, onde a música e a diversión fluían como ríos; e mesmo os autobuses que acompañaban nos momentos máis solemnes, levando aos veciños cara aos enterros e funerais, con “regreso á terminación”, tecendo así a trama da vida en Taboadela.

Na actualidade, fálase moito sobre a mobilidade e o uso do transporte público. Pero ao lembrar aqueles tempos pasados, un non pode evitar sentir que, con menos alboroto, eramos un pouco máis prácticos, máis sabios nas nosas eleccións. Os autobuses, coa súa sinxeleza e eficacia, eran moito máis que vehículos; eran a columna vertebral da nosa comunidade, conectando os nosos soños coa realidade de cada día.

6.- DIA DE COMUÑON

Antes do verán, a Taboadela, tamén chegaban as comuñóns, un rito que marcaba a transición cara a unha maior responsabilidade relixiosa para os nenos de oito ano. Naqueles días, a catequese era unha parte crucial e inevitable na súa preparación. Na Igrexa de San Miguel, Don Pío, un cura serio, alto e delgado, impartía as leccións do catecismo con rigor, instando os nenos a seguir o camiño correcto e a evitar o pecado.

Recordo como Don Pío lembrábanos unha e outra vez que Deus observábanos en todo momento e que o seu amor por nós era infinito pero que debiamos cumprir cos seus ensinos e mandamentos. Advertíanos que mesmo naquel lugar, naquel mesmos instantes, el estaba presente mirándonos, escoitando o que diciamos, vixiando os nosos pensamentos e observando as nosas accións.

Con todo, entre as leccións serias e os recordatorios solemnes, sempre había momentos para a travesura. Lembro unha tarde cando o Tino, un dos fillos do panadeiro, sacou unha perna cara ao corredor central da igrexa. Ante a pregunta de Don Pío sobre que facía, Tino dixo que era para ver se Deus tropezábase e deixaba de dar voltas que o estaba despistando, o que provocou risas entre nós e unha reprimenda de Don Pío.

Os sábados de cataquesis foron varios asi como as leccións sobre a doutrina da Santísima Trindade, os sacramentos, os mandamentos da Igrexa, a vida de Xesucristo, a moral cristiá, a oración, a liturxia,… e tamén se insistía na omnipresencia de Deus na nosa vida. Con todo, ás veces a mente dos nenos divagaba cara ao mundano, como o demostrou, outra vez, Tino con outra ocorrencia, ao preguntar se dDeus, xa que estaba en todos lados, tamén estaba dentro da roda dunha carretilla porque, si era así, igual era o culpable de que tivesse unha picada na roda da que tiña na súa casa. A cara de Don Pio era un poema o mesmo que a dos que alí estabamos que non deixábamos de rir. Pois aínda que hoxe poida parecer unha bobada, naquel entón, divertíanos e riámonos un bo intre a pesar da reprimenda do cura.

Outros mozos eran máis formais, máis aburridos. Tamén había quen actuaban con dilixencia e estaban comprometidos coa súa responsabilidade de aprender o que puña o catecismo. Recordo unha nena, a máis pequena do grupo, que sempre o sabía todo: sempre respondía a todas as preguntas do cura, sabíase os padrenuestros e as avemarías, as dogmas da Igrexa, os misterios divinos... sabíao todo. Merecíase un sobresaliente ou un bo grolo o día da comuñón, sen dúbida.

Despois dos sábados de formación relixiosa chegou o día da comuñón, ese día que se anunciaba como o máis significativo nas nosas vidas como cristiáns, o día en que nos iamos a comer o corpo e a beber o sangue de Cristo, todo iso vestidos como se fósemos cantantes dunha orquestra de rumbas que en ve dun micrófono levabamos unha vela que se nos derretía na man, ou de mini capitáns de barco ou de monxes benedictinos ou, no caso das nenas, de pequenas noivas. Era o día en que iamos ratificar o noso compromiso coa Igrexa. Chegaba o día da festa. Atrás quedaban os ensinos serios de Don Pío, todo o referente a deus, a relixión católica e que na maioría dás veces parecíanos algo distante e difícil de comprender. Ás veces, vendo e escoitando a don Pío, o que nos chegaba era o convencemento de que todos acabariamos no inferno. Por pecadores.

O día da comuñón era o momento de pór en escena todo o que nos ensinaron diante do público de cada neno na igrexa de San Miguel que ese día estaba chea de xente moi ben vestida e arranxada. Despois viña a celebración e o banquete. Chegaba a festa, os agasallos e a comida. Os momentos onde Deus deixaba paso á familia, a diversión, os agasallos, as risas, a festa... un día entre todos aquelas persoas que querías.

E eses si que eran uns bos deuses. Os deuses aos que había que querer e obedecer.

7.- AVÓ

Un paso e outro e outro… A calor aínda non era sufocante, así que continuabamos camiñando.

Pasabamos moito tempo xuntos. Eu era un neno duns 5 ou 6 anos, el tiña máis de setenta. Era o meu avó. Camiñabamos moito, sen présas, iamos ás leiras en busca de leitugas, de tomates, de cebolas, … ou ás airas onde se sentaba a falar cos veciños. Estes paseos eran unha delicia. Ás veces, mentres el camiñaba con paso cadencioso, eu acompañábao e facíalle preguntas, unha chea de preguntas. Era un crío un pouco pasmón, non era demasiado inquieto nin traste. Eses eran outros dos netos que tiña. Ás veces o meu avó prefería o silencio. Neses momentos eu gozaba das súas miradas ou do rumor do que nos rodeaba. Iso si, o que máis me gustaba era escoitar os seus relatos sobre mundos e situacións que espertaban en min a curiosidade e facía que a miña imaxinación désese unha gran festa.

Era bastante habitual o noso paseo ata unha das súas leiras, a un souto que tiña. Un lugar alto, ao que se accedía a través duns poucos chanzos situados sobre un muro feito de pedras. A entrada a aquel lugar era máxico, era unha entrada flanqueada por dúas grandes pedras planas onde nos sentábamos a comer uvas, mazás,... Desde ese lugar podiamos gozar dunhas vistas incribles de gran parte das terras que forman Taboadela. Ese sitio atopabase baixo unha parra que rodeaba un viñedo. Baixo as parras, na primavera ,xurdían uns amorodos que nunca alcanzaban un vermello intenso pois antes eran comidos sen ningún tipo de contemplación. Naquela leira había ademais maceiras, cerdeiras, castiñeiros, … Ese souto é un lugar que identifico, sen dúbida, coa miña infancia e con momentos compartidos coa miña familia, como os meus irmáns e curmáns e, por suposto, co meu avó.

Foi sentado naquelas pedras, baixo aquel parral onde o meu avó contoume moitas historias que rodeaban a aquela vella torre, unha torre máxica para un neno como eu. Faloume dos túneles secretos que discorrían baixo ela, de moras cativas e de loitas e guerras cos señores de Portugal. Faloume tamén dos Condes de Lemos e a súa ascendencia sobre aquel lugar e díxome que torres como aquela había noutros lugares como as que rodean a Lagoa de Antela, unha lagoa que xa non existía. Esa era unha conversación que ía crecendo en interese cando paseabamos aos pés da torre. Pero había outros momentos, cando sentados fronte á cociña de leña que tiña na súa casa, lembraba as súas peripecias de canto era neno e ía aprender música á Mezquita, de como chegaba alí a lombos dun burro que coñecía perfectamente o camiño de ida e de volta. Nunha daquelas ocasións, de regreso a casa, no medio dunha zona de bosque completamente escura, viu unha luz que se movía entre os arboles e pensou que era a Santa Compaña. O medo que sentiu levouno a encollerse sobre si mesmo, tapándose a cara mentres esparaba que aquelas almas en pena se acercasen para levalo con elas. Finalmente a terrorífica procesión non era máis que un veciño cun candil de petróleo.

Ademais de historias como estas faloume da súa infancia e a vida cos seus irmáns, das dificultades que pasaron, da pronta falta dos seus pais, de como o seu irmán maior fíxose cargo desa responsabilidade, a de coidar da familia. Faloume dos que lle axudaron e, tamén, dos que se aproveitaron deles. Contábame isto e facíao sen rancor, non había odio no seu relato, tan só contaba as cousas como ocorreran, coa resignación dun home sabio como era o meu avó.

Como contaba antes, sendo neno aprendeu música e iso permitiulle, cos anos, dedicarse a ese mundo. Tivo varias orquestras e bandas e, durante o inverno principalmente, ademais de atender a casa e as leiras, ensinaba a todos aqueles que quixesen saber tocar un instrumento ou saber música. Era músico e tocaba o saxofón e o clarinete e era o xefe das súas distintas orquestras. Isto último obrigáballe a “venderse” diante das comisións que nos distintos lugares encargábanse da celebración das súas festas populares. Unha vez, contoume, que baixou a pé desde Taboadela a Ourense, alí colleu un tren ata Monforte de Lemos onde se desprazou outra vez a pé para tratar a contratación coa comisión de festas dunha aldea próxima. Conseguido isto, volveu a casa camiñando, pois o diñeiro para pagar o tren de regreso non había. Tres días foi o tempo que supuxo alcanzar aquel acordo. Antes todo estaba máis lonxe, todo era máis lento.

Cos anos, o meu avó, un fumador empedernido desde moi novo, fíxoselle imposible tocar o saxofón ou o clarinete, os seus pulmóns non respondían e pasou a tocar o contrabaixo. Os problemas son problemas se non teñen solución e el sempre demostraba que iso era así.

Pasaron os anos e todo iso viviuno el pero eu, o seu neto, non. Eu teño os meus recordos. Eu acórdome da súa bronquite, do medo que tiña a quedar só por si se afogaba. Eu recordo cando iamos a misa e, sentados nun banco, sentados un á beira do outro, animábame a que cantase, “canta neno, canta”, recordo cando en casa todos os netos animabámolo a que tocase o saxofón e despois de moito insistir e vencer a súa vergoña por non ser capaz de facelo ben, collía o saxofón e daba dous ou tres acordes. Lembro os nosos aplausos e o seu leve sorriso e a súa triste mirada. El calaba e eu sentíame enormemente orgulloso do seu esforzo., de telo

Lembro cando, sentado na súa cadeira de brazos, unha que había na cociña, pedíame que lle aguantase o seu pequeno espello mentres se afeitaba. Tiña unha tupida e dura barba branca que despois de afeitar masaxeaba con loción “Floid”. Recordo perfectamente aquel cheiro e recordo perfectamente como era a súa pel cando me pedía que lle dese un bico. Aqueles bicos, aquela pel nunca se me esqueceron. Os bicos ao meu avó nunca os esquecín.

Anos despois, foise a camiñar, ese día non me levou con el, quíxose ir só. Un paso e outro e outro,… vin como se ía, vin como se marchaba. Non me quixo levar con el. Lembro moi ben como me mirou ese día antes de que se marchase dando un paso tras outro.

O meu avó chamábase Manuel. O meu avó chámase Manuel